Ossessione (Luchino Visconti, 1943)

Ξεκινώντας μια αναδρομή στο έργο του Λούκινο Βισκόντι, αυτό εδώ το σκηνοθετικό ντεμπούτο, γυρισμένο το 1943 στην φασιστική Ιταλία και κατα τη διάρκεια του πολέμου, εντάσσεται απ' τους κριτικούς μέσα στο ρεύμα του νεορεαλισμού (Βιτόριο ΝτεΣίκα, Ρομπέρτο Ροσελίνι). Στην πραγματικότητα το νεορεαλιστικό μέρος περιορίζεται μόνο στα σκηνικά που βλέπουμε σε διάφορα σημεία της ταινίας, δηλαδή στις φτωχογειτονιές, στους εργατες, στους δρόμους, στα πανηγύρια κλπ. Ο Βισκόντι φτιάχνει έτσι ένα πορτραίτο της μικροαστικής Ιταλίας.



Η πλοκή όμως ανήκει καθαρά στο δράμα. Ο Τζίνο είναι τυχοδιώκτης και περιπλανητής και στην πραγματικότητα αδυνατεί να προσαρμοστεί. Αυτό είναι που τον ωθεί πάντα σε φυγή. Σε όλη τη διαρκεια της ταινίας και σε όσες καταστάσεις αποτελέσει μέρος, πάντα θα προσπαθήσει να φύγει. Η Τζιοβάνα, μικροαστή παντρεμένη με κάποιον μεγαλύτερο της ο οποίος έχει μια σχετική οικονομική επιφάνεια (εστιατορας), κάνει οτι μπορεί για να ξεφύγει απ' τη μοίρα της. Παραμένει σε ένα γάμο στον οποίο δεν είναι ευτυχισμένη μονο και μόνο για να απολαμβάνει μια σχετική οικονομική εξασφάλιση. Αφού αυτή και ο Τζινο συνάψουν δεσμό, αποπειρώνται να φύγουν μαζί αλλά η Τζιοβάνα εγκαταλείπει τον Τζίνο προτιμώντας τον ευκατάστατο σύζυγο.



Αφού ζουν για ένα διάστημα χωριστά (στο μεταξύ ο Τζίνο έχει συνάψει μια φιλία με έναν άλλο τυχοδιώκτη, εδώ ο Βισκόντι αφήνει ένα κρυφο-ομοφυλοφιλικό τόνο σ' αυτή την ιδεαλιστική ανδρική σχέση), κάποια στιγμή διασταυρώνονται πάλι τα μονοπάτια τους. Σε μία βραδινή έξοδο σκοτώνουν τον σύζυγο, παρουσιάζοντας το συμβάν σαν αυτοκινητιστικο ατύχημα. Στην πραγματικότητα αποκαλύπτεται πως ο εγκέφαλος πίσω απ' το έγκλημα είναι η Τζιοβάνα, η οποία έτσι αποκτά το εστιατόριο του πεθαμένου συζυγου, και φυσικά τον Τζίνο. Αλλά ο Τζίνο ύστερα απ' αυτό είναι φάντασμα του εαυτού του. Η δραματουργική πλοκή κορυφώνεται με την αστυνομία να είναι στο κατόπι των δολοφόνων μοίχων εραστών, την Τζιοβάνα να αποκαλύπτει πως είναι έγκυος με το παιδί του Τζίνο, και με ένα αυτοκινητιστικό ατύχημα στο τέλος (σε μια καταδίωξη) οπου πεθαίνει η Τζιοβάνα.



Με το συγκεκριμένο σενάριο ο Βισκόντι βρίσκεται σε ένα ενδιάμεσο στάδιο, ισορροπώντας ανάμεσα στο μελόδραμα (βασικά η ταινία είναι μεταφορά του βιβλίου του Τζέημς Κέην "ο ταχυδρόμος χτυπά πάντα δυό φορές") και σε κάτι πιο ουσιαστικό: μια τευτωνική ένταση, ένα στοιχείο αρχαιοελληνικής τραγωδίας. Σκηνοθετικά, αφήνει το στίγμα του δείχνοντας ήδη την προτιμηση του στην εκλεπτυσμένη ατμόσφαιρα και το βαρύ ντεκόρ. 'Ετσι προς το τέλος βλέπουμε τον Τζίνο (που έχει βρει καταφύγιο σε μία πρόσκαιρη σχέση) σχεδόν να χάνεται στην μπαρόκ ταπετσαρία του διαμερίσματος της ερωμένης του. 'Η τον Τζίνο και τη Τζιοβάνα να αντιπαρατίθεται με την ερημική παραλία.



Η Τζιοβάνα παρατηρεί: "αφαιρέσαμε μια ζωή, αλλά τώρα που είμαι έγκυος θα προσθέσουμε μιά άλλη". 'Ετσι φαίνεται να κλείνει ένας κύκλος. 'Ενας ακόμα κύκλος κλείνει με το αυτοκινητιστκό ατύχημα που αφαιρεί τη ζωή της Τζιοβάνας, δίνοντας έτσι ένα τόνο θείας δίκης. Στο τέλος μένει μόνο ο Τζίνο, μόνο που αυτή τη φορά δεν έχει πουθενά να φύγει. Στην πραγματικότητα έχει μείνει μόνος με αυτό απ' το οποιο προσπαθει να κρυφτεί: τον εαυτό του. Παθητικός χαρακτήρας, δέσμιος των παθών του και στα όρια της αυτοκαταστροφής.